In oktober gaan de damherten regelmatig op de vuist
Oktober is de maand van de Damhertenbronst. In de Amsterdamse Waterleidingduinen is dit een geweldig spektakel. Rond het vliegermonument is het een geluidszee van burlende herten. Dit jaar viel het hoogtepunt van de bronst in de herfstvakantie en doordat reizen naar het buitenland moeilijk is en veel mensen dus in Nederland bleven, was het extra druk. Maar het is ook wel de moeite waard. Het hele gebied heeft een bepaalde geur, die ook ’s avonds nog in je neus hangt. Maar aan het einde van de dag heb je wel het gevoel dat je iets bijzonders hebt meegemaakt. Een aanrader dus. Hier wat impressies van mijn middag in de duinen.
01 Twee burlende damherten
Normaal gesproken zie je hier alleen vrouwtjes en heel jonge mannetjes. Buiten de bronst slechts zelden een volwassen man. Die trekken zich terug in de beboste gedeelten en komen maar spoardisch tevoorschijn. In oktober komen ze dan massaal naar vaste plekken buiten hun rustgebied. Ze graven er kuilen, bakenen hun territorium af en burlen er op los.
2 Hert in vaste kuil, territoriumpje
3 Burlend Hert, het burlen klinkt overal
Het hoogtepunt is natuurlijk dat zij met elkaar op de vuist gaan. Nou ja op de geweien dus. In de beperkte tijd dat ik hier doorbracht zijn mij drie vormen van knokken opgevallen.
4 Knokkende herten
Eerst het dominante hert dat zijn kudde voor zichzelf wil houden. Hij heeft een roedel rond zich verzameld, die rondtrekt en die hij bewaakt. Komt er een andere man in de buurt, dan wordt die verjaagd. Het blijft hierbij meestal bij er hard achteraan rennen, tot een gevecht komt het vrijwel niet. Daarvoor is het hij te dominant.
5 Roedel herten met dominante Man
Dan de tweede vorm. Een soort territorium afbakenen. Territorium is hier een groot woord, het gaat meestal om een kuil. In het gebied waar de bronst voornamelijk plaatsvind, is de afstand tussen die kuilen maar beperkt, enkele tientallen meters. Een Duitse filmer, die hier voor televisieopnames al een week was, wees mij erop dat het donkere hert de hele week een bepaalde kuil in bezit had, die nu echter betwist werd door een licht hert. Er vonden schermutselingen plaats en uiteindelijk moest het donkere hert zijn plek afstaan. Wat zo aantrekkelijk aan die specifieke plek was, werd mij niet duidelijk, evenmin als de functie van zo een plek.
6 Licht en Donker hert betwisten een kuil
7 het Territorium gevecht
8 het Territorium gevecht gaat verder tussen de Bomen
9 Het lichte hert is de overwinnaar
10 De donkere moet zijn kuil afstaan en blaast luid burlend de aftocht
Dan de derde vorm, een soort vechttraining. Je ziet vaak twee jonge volwassen mannen samen rondlopen. Het lijkt erop of ze geen vaste plek hebben. Af en toe wordt er dan gevochten. Vervolgens lopen ze weer broederlijk verder en even later vindt er dan weer een knokpartijtje plaats.
11 Jonge mannen trekken samen op
12 En gaan regelmatig op de vuist
Dan nog wat aanvullende fotos
15 Klaar voor gevecht
16 Uitrekken
18 Een vredig tafereeltje om af te sluiten
En tenslotte. Ik heb ook nog een filmpje gemaakt en op YouTube geplaatst
Hier de link naar het filmpje Damhertenbronst in de AWD
Je hebt als Natuurfotograaf altijd wat lastige soorten. Bij de Orchideeën zijn dat de Rietorchissen en soortgelijken. Niet uit elkaar te houden. En ze kruisen onderling ook nog. Bij de libellen zijn dat de blauwe juffers en de heidelibellen. Misschien bent u helemaal niet geïnteresseerd in het uit elkaar houden van de heidelibellen, maar als u dat wel bent, dan hier een kleine poging u wat op weg te helpen. Gelukkig kruisen heidelibellen onderling niet, maar de variaties zijn toch aardig groot, jonge mannetje, uitgekleurd vrouwtje noem maar op.
Naamgeving van de Libellen is ook zoiets (een dingetje zoals dat tegenwoordig heet), De Bloedrode, bijvoorbeeld is soms rood, soms geel. Daar heb je niet veel aan. De Bruinrode, die in het Engels “Common Darter” heet, is wel een beetje bruin, maar soms ook geel. De Steenrode dan, die dan weer in het Duits “Gemeine Heidelibelle” heet heeft vaak dezelfde kleuren als de Steenrode. Ja, als ik de namen mocht geven zou het er toch wat anders uitzien. Er is er maar een met geheel zwarte poten, mannetje zowel als vrouwtje, waarom noemen we die dan niet de Zwartpoot Heidelibel”?
Maar hier gewoon eerst maar even de 4 moeilijkste soorten die u waarschijnlijk het meest tegenkomt.
Ik ga er vanuit dat u wel de soort “Heidelibel” kunt herkennen. Dan de eerste vraag. Heeft hij volledig zwarte poten? Dan vraag twee: Maakt de libel een zwarte indruk. Het mannetje vrijwel geheel zwart, het vrouwtje een flink gedeelte van de zijkant zwart. Loopt er ook een dikke zwarte band over het borststuk met daarin drie opvallen gele vlekken. Dan hebben we de Zwarte Heidelibel te pakken
Zwarte heidelibel, let op de drie vlekjes in het zwarte vlak op het borststuk. Hier een vrouwtje
Even terug naar de eerste vraag, heeft de libel uniform zwarte poten, en is het niet de Zwarte Heidelibel als hierboven beschreven? Mooi, dan is het de Bloedrode Heidelibel. Mannetje mooi rood, vrouwtje meer gelig. Zo dat was nummer twee.
Bloedrode heidelibellen, Man en Vrouw volledig zwarte poten.
Bloedrode heidelibel, Vrouw
Bloedrode heidelibel, Man
Dan de bruinrode en de steenrode. Oei die lijken op elkaar. Nu moeten we naar de kop kijken. Een beetje schuin van de zijkant. Tussen snuit en ogen zit een zwart vlak. Loopt dat door langs de zijkant van de snuit. (je zou het een hangsnor kunnen noemen). Als die doorloopt is het de Steenrode. Als de zwarte vlek niet doorloopt is het de bruinrode. Dus eigenlijk zou je de Steenrode de besnorde heidelibel moeten noemen. Nou, nu heb je eigenlijk de vier meest voorkomende te pakken. En ook mijn eigen ezelsbruggetje: twee keer S: Snorremans = Steenrode.
Bruinrode heidelibel, onbesnord. Dat zie je hier niet zo goed, maar wel waarom hij Bruinrood heet. Overigens heet deze in het engels de gewone “Common Darter”
Bruinrode heidelibel, onbesnord.
Steenrode heidelibel – Snorremans. Deze heet in het Duits juist weer de gewone: “Gemeine Heidelibel” en in het engels “Moustached Darter”
Steenrode heidelibel – Snorremans.
Er zijn er nog een aantal die je waarschijnlijk minder vaak tot zelden tegenkomt. Allereerst de Zwervende heidelibel. Als de ogen aan de onderzijde Blauwgrijs zijn, voilà de Zwervende.
Zwervende heidelibel, Blauwgrijze onderkant van de ogen
Dan de Bandheidelibel. Daarvan heb ik (nog) geen foto, maar dat komt. Niet te missen, met een duidelijke geel/bruine band over de vleugels. Tamelijk zeldzaam, zeker hier in het Westen.
Ten slotte de laatste, de Zuidelijke, een echte zeldzaamheid. Een bijna volledig geel borststuk, bijna zonder zwarte strepen en met een klein cirkeltje midden-onder het borststuk.
Zuidelijke heidelibel, cirkeltje midden in het verder vrijwel egale gele borststuk.
Dus, als u het volgende lijstje meeneemt op uw wandeling, maakt u op uw medewandelaar de indruk een uitstekende libellenkenner te zijn. De oh’s en ah’s zullen niet van de lucht zijn en uw maakt een onuitwisbare indruk…… En als u het niet weet roept u dat hij/zij nog niet uitgekleurd is, doet het ook altijd goed.
Zwarte poten en bijna Zwart met drie gele vlekken op borststuk: De Zwarte Heidelibel
Zwarte poten: Bloedrode heidelibel
Bruinig, besnord: Steenrode Heidelibel
Bruinig en onbesnord: Bruinrode Heidelibel
Blauwgrijze onderzijde van ogen: Zwervende heidelibel
Geel borststuk met een cirkeltje: Zuidelijke heidelibel
Geelbruine strepen over de vleugels: Bandheidelibel.
Zwarte Stern, zwarte borst en lijf, witte stuit, grijze vleugels
De Zwarte Stern (Chlidonias nigra, Black Tern, , Guifette noire, Trauer-Seeschwalbe) is een van de acht Stern-soorten die in Nederland voorkomen. De Zwarte Stern staat sinds 2004 op de rode lijst, dat wil zeggen sterk bedreigd. Het aantal broedparen was in de jaren vijftig nog in de tienduizenden, inmiddels ligt dat rond de 1000. De Zwarte Stern is een zoetwater moerasvogel, nestelt in kleine kolonies en maakt zijn nest op Krabbenscheer. De teruggang van deze Stern gaat gelijk op met het verdwijnen van Krabbenscheer. Om toch nestgelegenheid te bieden worden er kunstmatige vlotjes in bepaalde gebieden neergelegd en de Stern maakt daar dan gebruik van om te nestelen.
Kunstmatige vlotjes in plaats van het schaarse Krabbenscheer en kleine kolonies
Half april komen de Zwarte Sterns op hun reis naar de broedgebieden in Europa door Nederland. Een deel blijft hier achter om hier te broeden. Er worden 2 a 3 eieren gelegd die na ongeveer 20 dagen uitkomen.
Hier drie kuikens in het nest
De Zwarte Stern voedt zich met kleine visjes (bv Spiering), Vliegende insecten en regenwormen. Hierbij laag over het water gescheerd en bv libellen uit de lucht geplukt. Of worden kleine visjes net onder het wateroppervlak vandaan gehaald.
Zwarte-Stern-vissend
Half oktober is het feest dan weer voorbij en vliegen de Zwarte Sterns terug naar hun overwinteringsgebied in West-afrika.
Bij Wilnis is een gebiedje waar een aantal kunstmatige vlotjes is neergelegd om ze nestgelegenheid te bieden. In een slootje zijn de vlotjes voorzien van een draadhekwerk om de ganzen te beletten op de vlotjes te gaan zitten. In een andere sloot hebben de vlotjes niet zo’n hekwerkje. De vlotjes met zijn duidelijk populairder. Toen ik er was waren de vlotjes met allemaal bezet, de vlotjes zonder niet allemaal.
Zwarte-Stern-vlot-met-hek
Het is een mooi gezicht de Sterns af en aan te zien vliegen om hun jongen te voeren. Duidelijk te onderscheiden is waarmee ze thuiskomen. Een vlinder, een libel of een klein visje. Het blijft wel een uitdaging om in de rommelige omgeving een mooie foto te maken en naarmate de dag vorderde werden de contrasten door het felle zonlicht ook steeds sterker, dus om een uur of drie was het wel gedaan met het fotograferen. Maar toch weer een mooie ervaring rijker.
Vorig jaar had ik een aardige verzameling opgebouwd van foto’s van Nederlandse Wilde Orchideeën. De meeste foto’s zijn genomen in Noordholland. Ik was van plan mijn actie-radius wat uit te breiden, om ook soorten te fotograferen die hier in de omgeving niet of zelden voorkomen. Helaas kwam daar het nodige tussen. Zo kon geen tripje maken naar Zeeland, en ook het Gerendal in Limburg is onbereikbaar, temeer daar Staatsbosbeheer het dal heeft afgesloten om de bekende reden. Dus restte mij toch weer mijn eigen omgeving. Nu is dat geen straf, er zijn hier prachtige gebieden. Berkheide en Meijendel bij Wassenaar, het Naardermeer en het Kennemerstrand. Hierbij wat impressies van wat ik hier, tweede helft van mei heb aangetroffen. En het seizoen moet eigenlijk nog beginnen.
Steenrode orchis
Eerst Berkheide. Enige tijd terug is in Nederland de Steenrode orchis aangetroffen. Toen dat bekend werd reageerden een aantal mensen met de mededeling dat er ook een populatie staat in Meijndel en in Berkheide. De locatie kregen wij door van een bevriend natuurforser. Hij was er zelf een week eerder geweest, maar alleen nog wat bladrozetten. Wij vonden een week later wel een flink aantal bloeiende exemplaren. Het is een ondersoort van de Vleeskleurige orchis. En het kenmerkende verschil is de duidelijk donkerpaarse kleur.
Vleeskleurige Orchis, Meijendell
Dan het Kennemerstrand. Ik ben er twee keer geweest begin mei. Eerst rond 8 mei en vervolgens nog eens anderhalve week later. De eerste keer was er totaal niets te zien. Nog geen omhooggeschoten sprietje van de gele Ratelaar. Laat staan bladrozetten (van de bijenorchis moeten ze er wel geweest zijn, die overwinteren, maar heb ik dus gemist). De twee keer kleine rozetjes, dus een belofte.
Dit keer (29 mei) was het overheersend geel van de Ratelaar met ook al heel veel Rietorchissen er tussendoor. Dat is toch relatief vroeg, beging Juni is de ‘officiële tijd’, net ietsje later dan eind mei. Maar ze stonden er. Nu laat de orchideeën maar komen, ik heb er zin in.
Rietorchis, Kennemerstrand
Na goed zoeken ook nog de Bijenorchis, ook pas aan het begin van zijn bloeitijd. Van veel exemplaren waren de knoppen nog niet open, van deze hier alleen de onderste bloem en aan de helmknopjes te zien, nog niet bestoven.
Bijenorchis, Kennemerstrand
Groenknolorchis, Kennemerstrand
Tenslotte nog een onverwacht genoegen, de Groenknolorchis. Een onooglijk plantje, als je je wijsvinger opsteekt, zo groot is ook deze orchidee. En nauwelijks zichtbaar. De twee die ik hier op de foto heb gezet waren toen ik terugliep al niet meer te vinden.
Nou laat de orchideeën maar komen, ik heb er weer zin in.
Bluekelchen of Blue Throat zo noemen onze buren deze vogel, oftewel Een Blauw Keeltje. Wij noemen hem of haar echter een Blauwborst. Nou ja, kijk zelf maar. Het is een van de meest kleurrijke vogeltjes in Nederland en erg geliefd bij Natuurfotografen. Als ze in het voorjaar terugkeren van hun wintergebieden rond de Middellandse Zee trekken de fotografen er op uit. Maar het valt nog niet mee om meneer Blauwborst goed op de foto te krijgen. Ja Meneer Blauwborst want Mevrouw is veel minder kleurrijk. De Blauwe Borst (of Keel) ontbreekt bij haar.
Blauwborst in natuurlijke habitat, riet
Ik zal u niet vermoeien met bijzonderheden over voeding of leefwijze, als u wilt kunt u dat goed nalezen op Wikipedia of bij de website van de Vogelbescherming.
Voor mij was het de eerste keer dat ik er weer eens op uit trok. Nadat het Coronavirus in Nederland aan zijn intocht was begonnen, had ik geen lust meer er op uit te trekken. Echter na twee maanden begon het toch weer te kriebelen. We praktiseren nog steeds Social Distancing, maar de Natuur in kan natuurlijk wel.
Zingende Blauwborst
Na een dagje geduldig geweest te zijn, allerlei instellingen uitgeprobeerd te hebben, verschillende plekken bezocht was afgelopen Dinsdag het aha moment daar. Een mooi vliegbeeld van deze bijzondere vogel.
Ik hoop hiermee mijn voorjaarsimpasse te hebben doorbroken. Ik ga er de komende tijd zeker weer opuit. Hopelijk met mooie platen tot gevolg. Tot ziens op mijn website.
In mijn vorige blog heb ik wat verteld over mijn reisjes naar Polen. Ik heb nog wat fotos over die ik zonder commentaar wil tonen, dus hieronder de “plaatjes zonder praatjes”
