Berlijnse beer
Van 9 tot 11 november 2016 had ik mezelf getrakteerd op een reisje naar Berlijn.
In Berlijn, meer dan in andere steden, ligt de geschiedenis steeds om de hoek. De wereldoorlogen, de muur, je kunt er niet omheen als je in Berlijn bent.
Theater am Kurfurstendamm
Muur 1989
En 9 november is dan ook nog een bijzondere dag omdat op die dag in 1989 de muur viel. O ja en ook de kristalnacht plaatsvond in 1938. 9 november is dan tenslotte ook nog de dag dat Donald Trump werd gekozen als President van de Verenigde Staten. Alle drie gebeurtenissen die zichtbaar waren tijdens mijn Berlijnse verblijf.
Trump voor Ambassade VS
Niet alleen bevroren geschiedenis, maar ook continuïteit. Als je bijvoorbeeld naar het Literaturhaus in de Fasanenstrasse gaat, zie je zowel je zowel historie als een modern, hedendaags café.
Maar Berlijn is ook een bruisende levendige stad, volop in ontwikkeling en met een bloeiende ‘tegencultuur’ Op plekken als de Urban Spree, rond het station Warschauerstrasse of oevers van de Spree vind je daar veel voorbeelden van.
Kunst uit de automaat
Cafe Berlijn
Om deze blog leesbaar te houden heb ik hem opgedeeld in tweeën. Eerst de Muur en de Neue Synagoge.
De muur
Mijn eerste politieke herinneringen, de muur in 1961, de Cuba-crisis in 1962 en de toespraak van President Kennedy in juni 1963 (en natuurlijk later in november de moord op hem). Maar de muur dus. In de nacht van 12 op 13 augustus 1961 werd met de bouw begonnen. Sinds het einde van de tweede wereldoorlog waren er al de sectoren in Berlijn die door de grenspolitie werden bewaakt, maar dit was niet waterdicht. Er waren voortdurend Duitsers die van het Russische / DDR gedeelte vluchten naar het westen en er was ook veel smokkel. Smokkel die schadelijk was voor de Oost-Duitse planeconomie.
Muur doorkijk van Oost naar West
De muur was niet een simpele rij beton, maar een heel systeem met twee rijen, een stuk niemandsland, wachttorens etc.
Op 9 november 1989, na 28 jaar voor heel veel ellende te hebben gezorgd, viel de muur weer. Dit werd ingeluid door een persconferentie van Gunter Schabowski, op dat moment een van de meest vooraanstaande DDR politici. Hij meldde dat Oost-Duitse burgers vrij van oost naar west konden reizen. De persconferentie vond plaats rond 19.00 uur en de grenswachten wisten niet hoe hiermee om te gaan. Maar rond 12.00 uur ’s avonds werden de grensovergang Bornholmerstrasse daadwerkelijk geopend en was de val van de muur een feit.
Die Ereignismarken is een serie van metalen plaatjes in de grond met een nummer. Als je het nummer opzoekt op de speciale website, kom je te weten wanneer hier een vluchtpoging plaatsvond. Google maar op C394, die Ereignismarken.
Het Nordstation was een spookstation in de Ubahn. Bij de splitsing was dit West-Duitse station gelegen aan de Oost-Duitse Ubahn. Het werd met hekken afgesloten en dichtgemetseld. Nu is het uiteraard weer een werkend Ubahn station.
Fotomuur met slachtoffers.
Deze blog is geen les geschiedenis, zo heb ik niet geschreven wat aan de val van de muur voorafging. Uiteraard kwam deze val niet uit de lucht vallen.
Neue Synagoge in de Oranienburgerstrasse
Neue Synagoge
Ook het volgende gedeelte over de Kristalnacht, behandelt maar een heel klein aspect. Een klein aspect, maar wel de grote persoonlijke moed van een enkele man tijdens deze nacht, die officieel de geschiedenis is ingegaan als de Reichs Pogromnacht van 9-10 november. Het was een zorgvuldig door de SA geregisseerde aanval op de joodse gemeenschap en instellingen.
De Neue Synagoge in de Oranienburgerstrasse stond al in brand, toen Polizei-oberleutnant Wilhelm Krützfeld ingreep. Hij beval de brandweer het vuur te blussen. De brandweer had van hogerhand de opdracht juist geen Synagogen te blussen, maar Krützfeld beriep zich op de monumentenstatus van het gebouw en zo werd het vuur toch geblust en de synagoge bleef bewaard. Later toch zwaar beschadigd door de bombardementen op Berlijn, maar dat er nu nog een groot gedeelte staat is te danken aan de “Zivilcourage” van een enkele man. In 1943 ging hij wegens ‘gezondheidsproblemen’ met pensioen, maar in 1947 trad hij weer in dienst bij de politie.
Krutzfeld in den Ruhestand
De Neue Synagoge werd dus in 1938 licht beschadigd, maar in 1943 zwaar beschadigd door de geallieerde bombardementen. In 1958 werd de ruïne voor een groot deel afgebroken en waren er zelfs plannen het geheel tegen de grond te gooien. Maar dat stopte en in 1988 werden er plannen in gang gezet om tot een gedeeltelijke herbouw te komen. De feitelijke gebedsruimte aan de achterzijde van het gebouw is niet opnieuw opgebouwd, maar de karakteristieke koepel en voorgevel en voorzijde van het gebouw zijn gerestaureerd. Maar een naam blijft mij hierin bij: Wilhelm Krützfeld. Een moedig mens!
Neue Synagoge binnen
Het Holocaust Monument
Holocaust Monument
Het officiële Holocaust monument “Denkmal für die ermordeten Juden Europas” vlak achter de Brandenburger Tor. Het bestaat uit 2711 betonblokken en als je Berlijn bent, moet je daar naar toe. Juist nu, omdat er discussie is over het monument, voornamelijk geïnitieerd door een politicus van de AfD. Het is door de Amerikaanse architect Peter Eisenmann gebouwd. En draagt het motto van de Italiaanse schrijver, Primo Levi. Hij was zelf een overlever van Auschwitz. „Es ist geschehen, und folglich kann es wieder geschehen: darin liegt der Kern dessen, was wir zu sagen haben.“ Dus zoals gezegd, als je Berlijn bent, ga er heen, juist nu.
Verkiezing Donald Trump tot President van de Verenigde Staten
Ja dan die andere gebeurtenis op 9 november, dit keer 2016. Aan de andere zijde van de Brandenburger Tor ligt de ingang van de Amerikaanse ambassade in Berlijn. Op 9 november werd Donald Trump gekozen tot President van de Verenigde Staten. Mijn eerste wandeltocht deze morgen om te kijken of hier iets van was waar te nemen. Groepen reporters en cameramensen voor de ambassade op zoek naar reacties. Er was zelfs een bordkartonnen beeld van Trump voor het hek gezet (niet van echt te onderscheiden), en aan voorbijgangers werd commentaar gevraagd. Ook aan mij: ‘Wilde ik commentaar geven en sprak ik Duits” Dus Neeeuuuu….
Cameraploegen voor de Ambassade. Tegenover de ambassade ligt de Perrmanente Vertegenwoordiging van de EU. Ook daar werd om commentaar gevraagd.
Ik wilde geen commentaar geven, maar er waren genoeg andere vrijwilligers. Meneer Trump kijkt toe.
Na dit duistere eerste gedeelte van mijn blog over mijn bezoek aan Berlijn nu over naar deel twee, het lichtere deel. Klik hier voor het vervolg
